Co jedzą peskatarianie i czym się różnią od wegetarian? Jak działa fleksitarianizm? Dlaczego klimatarianizm zdobywa coraz więcej zwolenników? Dzisiaj wspólnie poszukamy odpowiedzi na te i inne pytania, poznamy najnowsze kulinarne trendy, popularne diety oraz pyszne przepisy z selerem naciowym w roli głównej. Przygotujcie się na eksplozję smaków i aromatów. Zaczynamy!
ZDROWIE, EKOLOGIA I SELER NACIOWY
Jemy coraz bardziej świadomie. Badania przeprowadzone przez grupę Mintel dowodzą, że w kuchni zwracamy uwagę przede wszystkim na naturalność składników, z chęcią sięgamy po warzywa i owoce, komponujemy nasze codzienne menu w oparciu witaminy oraz minerały, ograniczamy niepotrzebne konserwanty, cukry, sól, szkodliwe tłuszcze. Podsumowując: patrzymy na jedzenie zupełnie inaczej niż jeszcze kilka lat temu. Popularność zyskują diety roślinne, ekologiczne, przyjazne naturze i całej planecie. W ten nowy sposób myślenia i jedzenia świetnie wpisuje się nasze warzywo do zadań specjalnych. Dlaczego? Już tłumaczymy!
Seler naciowy jest źródłem ponad osiemdziesięciu cennych składników odżywczych, w tym między innymi witamin A, C i E, witamin z grupy B, przeciwutleniaczy, magnezu, potasu oraz żelaza. Dzięki wysokiej zawartości wody, soli mineralnych i błonnika seler naciowy na długo zapewnia uczucie sytości, detoksykuje, nawilża, przywraca równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Regularnie spożywany może ograniczyć ryzyko wystąpienia miażdżycy, chorób serca, udarów, zaburzeń neurologicznych i niektórych nowotworów. Jest ekologiczny w uprawie, prosty w przyrządzeniu, niezwykły w smaku. Doskonale więc uzupełnia współczesne kulinarne trendy – takie jak wegatarianizm, peskatarianizm, fleksitarianizm oraz klimatarianizm.
KUCHNIA ROŚLINNA NA TOPIE
Wegetarianizm to trend wprawdzie nie najnowszy – ale za to wciąż zyskujący na popularności, szczególnie wśród młodych osób. Z raportu „Wegetarianie i mięsożercy pod lupą” wynika, że już średnio co trzeci Polak jada roślinnie, w grupie wiekowej od osiemnastu do dwudziestu pięciu lat ten odsetek jest jeszcze wyższy. Za zmianą kulinarnych przyzwyczajeń i rosnącym zainteresowaniem kuchnią wegetariańską stoi z jednej strony troska o własne zdrowie, z drugiej – o środowisko naturalne. Produkcja mięsa odpowiada bowiem za znaczną część światowej emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenie rzek, oceanów, gleb. Zużywa ogromne ilości wody i prądu. Prowadzi do wylesiania oraz zaniku bioróżnorodności.
Równie niekorzystnie wpływa na nas samych. Według specjalistów z Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem, która działa w strukturach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wysokoprzetworzone mięso jest tak samo kancerogenne jak papierosy albo azbest. Spożywane w dużych ilościach może prowadzić do rozwoju niektórych rodzajów nowotworów, chorób serca oraz cukrzycy typu drugiego. Z kolei ograniczenie mięsa w diecie pozwala obniżyć poziom złego cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi i poziom cukru.
Tyle teorii, czas na praktykę. Przygotowaliśmy dla was cztery wegetariańskie przepisy, idealne na początek przygody z kuchnią roślinną. Na śniadanie proponujemy pożywne, aromatyczne muffinki z selerem naciowym, na lunch – orientalną zupę z soczewicą, na obiad – warzywny gulasz, na kolację – roślinne hot dogi. Te ostatnie są naszą zdrową wariacją na temat klasycznego fast foodu. W przepisie wykorzystujemy pełnoziarniste bułki, roślinne kiełbaski i całe mnóstwo warzyw, w tym oczywiście seler naciowy. Wierzymy, że takie połączenie przekona do siebie nawet największych sceptyków kuchni w pełni roślinnej.
PESKATARIANIZM, CZYLI RYBY I OWOCE MORZA
Jeżeli jednak nie wyobrażacie sobie posiłku bez mięsa, a przy tym chcecie zadbać o swoje zdrowie i ograniczyć negatywny wpływ na środowisko naturalne, spróbujcie diety peskatariańskiej. Jej nazwa pochodzi od połączenia włoskiego słówka „pesce” (czyli „ryba”) oraz dobrze znanego wszystkim „wegetarianizmu”. Jak więc można się domyślić, kuchnia peskatariańska bazuje na roślinach, dopuszcza jednak spożywanie ryb i owoców morza. Ważne tylko, żeby pochodziły ze sprawdzonych, ekologicznych źródeł. Podczas zakupów rozpoznacie je po niebieskim certyfikacie zrównoważonego rybołówstwa MSC oraz zielonym certyfikacie zrównoważonej hodowli ASC. Takie ryby nie są zanieczyszczone plastikiem. Mogą być za to doskonałym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, które działają przeciwzapalnie, przeciwzakrzepowo i antynowotowrowo, regulują ciśnienie, obniżają poziom trójglicerydów we krwi, chronią serce, układ nerwowy oraz mózg.
Najwięcej kwasów tłuszczowych omega-3 znajdziecie w łososiu. Możecie z niego przygotować na przykład hawajskie poke bowl, czyli miskę pełną ryżu, ryb, warzyw i owoców. Do naszej wrzucamy – poza soczystym, wyrazistym w smaku łososiem – chrupki seler naciowy, kremowe awokado, pokrojone w plastry ogórki, zieloną cebulkę, fasolkę edamame, słodki ananas i mango. Całość doprawiamy do smaku sosem sojowym, olejem z prażonego sezamu, natką kolendry, solą i pieprzem. Powyższy przepis możecie dowolnie modyfikować – dodajcie do poke bowla na przykład marynowany imbir, plasterki tofu, grzyby shitake, wodorosty nori albo krewetki.
Z tymi ostatnimi przyrządzicie również fantastyczne tajskie pad thai, hiszpańską paellę oraz kreolską jambalayę. Wszystkie bazują na połączeniu ryżu, warzyw i owoców morza, są szybkie w przygotowaniu i bardzo uniwersalne – sprawdzą się na lunch do pracy, obiad, kolację, na co dzień i na specjalne okoliczności.
FLEKSITARIANIZM ALBO „ELASTYCZNY WEGETARIANIZM”
Skoro już o specjalnych okolicznościach mowa – kolejnym silnym trendem w dietetyce jest fleksitarianizm, nazywany również „elastycznym wegetarianizmem”. Fleksitarianie jedzą głównie produkty roślinne: orzechy, owoce, warzywa, roślin strączkowe, różnego rodzaju zamienniki mięsa, na przykład tofu albo tempeh. Samo mięso ograniczają, nie eliminują go jednak całkowicie z jadłospisu. Sięgają po nie we wspomnianych wcześniej specjalnych okolicznościach, na przykład w restauracji, podczas rodzinnego obiadu, na wycieczce, od czasu do czasu. To dieta bardzo wygodna, praktyczna i zdrowa. Nie wymaga wielu wyrzeczeń, pozwala wprowadzać zmiany stopniowo, zachęca do eksperymentowania, szukania nowych rozwiązań i próbowania swoich sił w kuchni roślinnej – bez żadnej presji.
Doskonale sprawdzą się w niej wszystkie zaprezentowane powyżej potrawy. Na tym jednak nie koniec. Dla uzupełnienia waszego „elastycznego” menu przygotowaliśmy jeszcze dwa proste przepisy z kurczakiem – białe mięso jest bowiem dużo zdrowsze od czerwonego, lżejsze, w produkcji mniej obciążające dla środowiska. Dobrze też łączy się z selerem naciowym i innymi warzywami. Tak jak w pikantnych tacos albo naszej fenomenalnej faszerowanej cukinii. Jej przygotowanie jest bajecznie proste. Wystarczy, że ugotujecie pierś kurczaka, rozdrobnicie ją, połączycie z sosem chili i pokrojonym w kosteczkę selerem naciowym. Kiedy już to zrobicie, musicie przeciąć cukinię wzdłuż, wydrążyć łyżką pestki, wgłębienie napełnić farszem i posypać niebieskim serem pleśniowym. Tak przygotowaną cukinię upieczcie pod przykryciem, aż zmięknie, a ser apetycznie się zarumieni. Gotową danie podawajcie na ciepło lub zimno, ze świeżymi ziołami, sałatkami i ulubionymi sosami, na przykład z dipem selerowym albo truskawkowym keczupem.
KLIMATARIANIZM, CZYLI DIETA PLANETARNA
Ostatni na liście naszych nowinek i kulinarnych trendów jest klimatarianizm – czyli dieta, w której na pierwszym miejscu stoi dobro planety. W komponowaniu jadłospisu klimatarianie kierują się głównie pochodzeniem składników, sposobem ich produkcji, jakością, wymiarem etycznym. Skrupulatnie sprawdzają, jaką drogę dany produkt musiał przebyć, żeby trafić na ich talerz. Wybierają produkty sezonowe, lokalne, z gospodarstw ekologicznych, żeby jak najbardziej zmniejszyć swój ślad węglowy. Sami też na tym korzystają. Żywność wytworzona bliżej naszego miejsca zamieszkania jest zazwyczaj zdrowsza od tej sprowadzanej z dalekich krajów, nie potrzebuje bowiem konserwantów i chemii do przedłużenia trwałości. Dlatego jesienią klimatarianie zamiast po awokado, banany czy mango sięgną po polskie dynie, marchew, buraki, kapustę, grzyby, seler naciowy.
Co można ugotować z takich składników? Na przykład kremową zupę z kapusty, dynię nadziewaną grzybami, kaszotto z burakami albo kolorowy bigos. Znajdziecie w nim słodką dynię hokkaido, pikantny jarmuż i lekko słony seler naciowy. Według nas to połączenie idealne. Spróbujecie i przekonajcie się sami!
KUCHNIA PRZYSZŁOŚCI
Nowych trendów w dietetyce jest wiele, ale wszystkie łączy jedno – świadomość. Swoich potrzeb, zdrowia, otaczającego nas świata, wpływu, jaki mamy na środowisko naturalne. To dobry kierunek na przyszłość. Pozwala na eksperymentowanie, próbowanie nowych smaków, szukanie najlepszej dla siebie drogi.
Jaka będzie wasza?
ŹRÓDŁA:
- Rodzaje wegetarianizmu, Dietetycy. Specjalisty portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/rodzaje-wegetarianizmu/
- Korzyści i zagrożenia stosowania diety wegetariańskiej, Dietetycy. Specjalisty portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/korzysci-i-zagrozenia-stosowania-diety-wegetarianskiej/
- Spożycie mięsa i jego wpływ na zdrowie i środowisko, Otwarte Klatki, https://www.otwarteklatki.pl/blog/spozycie-miesa-i-jego-wplyw-na-zdrowie-i-srodowisko
- Felksitarianizm – gdy nie możesz żyć bez mięsa, Dietetycy. Specjalisty portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/fleksitarianizm/
- Dieta fleksitariańska, czyli… elastyczny wegetarianizm, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-fleksitarianska-czyli-elastyczny-wegetarianizm/
- Klimatarianizm, czyli dieta dla klimatu, Dietetycy. Specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/klimatarianizm/
- Trendy żywieniowe 2022, rozmowa z dr Agatą Gaździńską, https://twojstyl.pl/artykul/trendy-dietetyczne-2022-dieta-planetarna-to-optymalny-sposob-odzywiania-i-oddech-dla-planety,aid,2824
- Badania grupy Mintel: Polak na zakupach, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/polak-na-zakupach-naturalny-sklad-produktu-zaczyna-odgrywac-kluczowe-znaczenie/qkb03k5
- Raport „Wegetarianie i mięsożercy pod lupą”, https://www.maczfit.pl/blog/wegetarianski-ranking-miast/
Wartości odżywcze poszczególnych produktów:
- Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, pod red. prof. dr hab. H. Kunachowicz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Dietetycy. Specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/
- Serwis Food Data Central, https://fdc.nal.usda.gov/