Różne odmiany kuchni roślinnej – przepisy z selerem naciowym

Jak w praktyce wygląda dieta wegetariańska? Czym się różni od weganizmu? Ile właściwie jest rodzajów kuchni roślinnej? Żeby znaleźć odpowiedzi na te i inne pytania, wyruszymy w prawdziwie kulinarną podróż, spróbujemy przepisów z selerem naciowym z różnych zakątków świata, lepiej poznamy historię wegetarianizmu i będziemy się przy tym pysznie bawić. Dołączycie do nas?

KRÓTKA HISTORIA KUCHNI ROŚLINNEJ

Korzeni kuchni roślinnej możemy szukać już w starożytności, setki lat przed naszą erą. Mięsa nie jadali na przykład: Sokrates, Pitagoras, Platon, wielcy filozofowie, matematycy, a także ich uczniowie. W Indiach i na Bliskim Wschodzie wegetarianizm praktycznie od zawsze stanowił ważną część kultury. Był nie tylko kulinarnym wyborem, ale również, a może nawet przede wszystkim – filozofią, sposobem na życie. U jego podstaw leżała troska o los zwierząt, dobro szeroko pojmowanej natury, dążenie do harmonii. Dietę roślinną uważano za bardziej etyczną, moralną, a przy tym po prostu zdrowszą. Wierzono, że chroni przed chorobami, wydłuża życie, poprawia sprawność umysłową.

Dzisiaj te intuicje potwierdzają badania. Dane zebrane przez Amerykańską Akademię Żywienia i Dietetyki (ADA, ang. Academy of Nutrition and Dietetics) jasno dowodzą, że dieta roślinna ogranicza ryzyko wystąpienia, rozwoju albo ciężkiego przebiegu wielu chorób cywilizacyjnych, między innymi miażdżycy, cukrzycy, udaru, chorób sercowo-naczyniowych, a nawet niektórych nowotworów. Jest też odpowiednia dla osób w każdym wieku, w tym: niemowląt, małych dzieci, matek, kobiet w ciąży, osób starszych oraz zawodowych sportowców. Dodatkowo – jak możemy przeczytać w specjalnym raporcie przygotowanym na zlecenie Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) – dieta roślinna jest ważnym narzędziem w walce z globalnym ociepleniem, przyczynia się do ograniczenia emisji szkodliwych gazów, wyjaławiania środowiska naturalnego, zużycia wody, gruntów, paliwa i innych cennych zasobów.

KUCHNIA ROŚLINNA NA WIELE SPOSOBÓW

Nic więc dziwnego, że w ostatnich latach kuchnia roślinna zyskuje coraz większą popularność. Według raportu „Wegetarianie i mięsożercy pod lupą” już co piąty Polak nie je mięsa. Z kolei z danych Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych (IBRIS) wynika, że sześćdziesiąt procent z nas rozważa przejście na dietę wegetariańską, a przynajmniej na któryś z jej licznych wariantów. Nie ma bowiem jednej kuchni roślinnej – jest całe mnóstwo możliwości, smaków, aromatów, opcji do wyboru.

Dobra wiadomość jest taka, że wszystkie bazują na warzywach i owocach. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) to właśnie one są najlepszym źródłem cennych składników odżywczych. Marchew jest na przykład bogata w karotenoidy: luteinę, zeaksatynę, likopen, alfa-karoten oraz niezbędny dla zdrowia oczu beta-karoten. Szpinak dostarcza nam żelaza. Paprykę aż po skórkę wypełnia witamina C. Dzięki temu wzmacnia odporność organizmu, poprawia krążenie i zapobiega zakrzepom. Cukinia reguluje pracę układu pokarmowego. Pomidory działają przeciwnowotworowo. Jabłka chronią mózg przed niekorzystnymi zmianami wynikającymi z wieku.

Jeszcze więcej prozdrowotnych właściwości ma nasze warzywo do zadań specjalnych. W selerze naciowym znajdziecie między innymi witaminy A, C i E, witaminy z grupy B, przeciwutleniacze, magnez, potas oraz sód. Za sprawą wysokiej zawartości mikro- oraz makroelementów seler nawadnia i przywraca organizmowi równowagę kwasowo-zasadową, obniża ciśnienie krwi, wspiera serce, dba o mózg, koi nerwy. Do tego smakuje wyśmienicie – lekko pikantnie, bardzo wyraziście, zawsze z charakterem. Jak wykorzystać go we wszystkich rodzajach kuchni roślinnej? I czym te rodzaje różnią się od siebie? Już tłumaczymy!

WEGETARIANIZM OD PODSTAW

Kiedy mówimy o wegetarianizmie, najczęściej mamy na myśli laktoowowegetarianizm, który całkowicie eliminuje z diety mięso (w tym oczywiście ryby i owoce morza), dopuszcza jednak spożywanie produktów mlecznych (stąd przedrostek „lakto”) oraz jaj (na co wskazuje przedrostek „owo”). W ten sposób wegetarianie uzupełniają dietę roślinną o całą grupę cennych składników odżywczych. Mleko i jego przetwory są bowiem świetnym źródłem między innymi wapnia, magnezu, potasu, selenu, ryboflawiny oraz witamin z grupy B. W jajach znajdziemy za to wzorcową postać białka – wzorcową, czyli zawierającą komplet aminokwasów endogennych i egzogennych w odpowiednich proporcjach. Dzięki nim jaja dosłownie odżywiają nasz mózg, wspomagają budowę neuronów i komórek glejowych, poprawiają pamięć, zwiększają koncentrację. Są też istotne dla zdrowia oczu, kości, skóry i włosów. Ważne jednak, żeby pochodziły ze sprawdzonych, ekologicznych hodowli, od wolnych kur.

W praktyce oznacza to na przykład omlet z brukselką na śniadanie, pełną koloru i smaku botwinkę na lunch, makaron z serem na obiad i zielone naleśniki na kolację. Swój intensywny, ożywczy kolor naleśniki zawdzięczają selerowi naciowemu, ale możecie też dodać do nich szpinak, jarmuż, liście bazylii, oregano albo miętę. Sprawdzą się na ciepło i zimno, same albo z dodatkami, na przykład posmarowane hummusem i posypane drobno pokrojonymi, świeżymi warzywami.

MLEKO I JAJA W DIECIE WEGETARIAŃSKIEJ

Jednak nie wszyscy wegetarianie jedzą każdy rodzaj nabiału. Dietę roślinną z dodatkiem jaj, ale za to bez mleka i jego przetworów nazywamy owowegetarianizmem. Warzywa uzupełniamy w niej jajami przyrządzanymi na tysiące różnych sposobów, czasami klasycznie, czasami zupełnie zaskakująco. W tym wariancie wegetarianizmu na śniadanie polecamy tradycyjną jajecznicę z selerem naciowym, zieloną frittatę albo tortillę. Ta ostatnia będzie też idealna na lunch, do pracy, szkoły i na wycieczkę, pokrojona w apetyczne trójkąty, serwowana w towarzystwie ulubionej sałatki. Na obiad czekają na was kotlety z kaszy jęczmiennej, a na kolację wiosenna sałatka z młodymi ziemniakami, fasolką i selerem naciowym.

Macie apetyt na więcej? Dobrze się składa. W kolejce czeka na was jeszcze więcej pyszności – i kolejny rodzaj kuchni roślinnej do przetestowania. Laktowegetarianizm wyklucza z diety jaja, za to pełnymi garściami czerpie z prozdrowotnych właściwości mleka i jego przetworów. Kefir jest na przykład źródłem witaminy K, biotyny oraz działającego wyciszająco tryptofanu. Maślanka odkwasza organizm, ułatwia trawienie, reguluje prace układu pokarmowego. Jogurt zawiera łatwo przyswajalne białko, wapń i aminokwasy. Możecie go wykorzystać na przykład do lekkiej sałatki z selerem naciowym, kiwi, bananem i jabłkiem – będzie idealna na śniadanie. Na lunch proponujemy zupę zaprawioną śmietanką, na obiad makaron z brokułami w sosie serowym, wreszcie na kolację – sałatkę z kaszą, warzywami i twarogiem.