Seler naciowy, burak, ciecierzyca, owoce jagodowe, nasiona i orzechy – to tylko niektóre z coraz bardziej popularnych na całym świecie superfoods. Do tej kategorii zaliczamy produkty pełne naturalnego zdrowia, bioaktywnych składników odżywczych, witamin oraz minerałów. Co to oznacza w praktyce? Dlaczego warto zainteresować się superfoods? Jak mądrze włączyć je do swojej diety? Przekonajcie się razem z nami!
SUPERFOODS – CZYLI CO?
Naturalne, zdrowe produkty istniały od zawsze – ale po raz pierwszy swoją oficjalną nazwę dostały w 1998 roku. To właśnie wtedy medyczne czasopismo „Nature Nutrition” opublikowało na swoich łamach artykuł Aarona Mossa o superfoods, czyli organicznej żywności, która cechuje się nadzwyczajnymi prozdrowotnymi właściwościami, poprawia funkcjonowanie organizmu, wzmacnia go i skutecznie oczyszcza ze szkodliwych substancji. Od tamtej pory termin ukuty przez Mossa wciąż zyskuje na popularności, a superfoods coraz częściej trafiają na nasze stoły.
Co jednak decyduje o tym, że dany produkt zostaje uznany za superfoods? Jakie właściwości musi posiadać? Czym się wyróżniać? Chociaż nie ma ściśle ustalonych norm i jednej, dokładnej definicji, wszystkie zgadzają się co do tego, że superfoods to produkty naturalne i nieprzetworzone, o dużej gęstości odżywczej oraz wysokiej zawartości czynnych biologicznie składników, niezbędnych dla naszego zdrowia. Superfoods znajdziemy pod każdą szerokością geograficzną, w różnych tradycjach kulinarnych i przepisach z całego świata. Do najpopularniejszych, najbardziej znanych superfoods należą na przykład: pozornie zwyczajne buraki, pochodząca z Bliskiego Wschodu ciecierzyca, znane już Aztekom awokado, komosa ryżowa i surowe kakao z Ameryki Południowej, owoce jagodowe, nasiona oraz orzechy. Potężnym superfoods jest także nasze warzywo do zadań specjalnych – seler naciowy.
SUPER ZDROWY SELER NACIOWY
Seler naciowy od łodyg aż po liście pełen jest cennych składników odżywczych, w tym między innymi witamin A, C i E, witamin z grupy B, przeciwutleniaczy, magnezu, potasu oraz żelaza. Dzięki kwasom fenolowym seler ma działanie silnie antyoksydacyjne – mówiąc dokładniej: wymiata z organizmu wolne rodniki, wspomaga regenerację komórek, spowalnia starzenie się organizmu. Badania potwierdziły, że łagodzi stany zapalne, obniża poziom złego cholesterolu i trójglicerydów, reguluje ciśnienie tętnicze krwi, w efekcie zaś – zmniejsza ryzyko wystąpienia lub ostrego przebiegu takich chorób cywilizacyjnych, jak miażdżyca, cukrzyca, zawały serca, udary czy niektóre rodzaje nowotworów. Na tym nie koniec. Seler naciowy poprawia pamięć i koncentrację, reguluje pracę układu trawiennego, odżywia, detoksykuje, nawilża, a nawet pomaga zrzucić zbędne kilogramy.
W smaku jest bardzo charakterystyczny i wyrazisty – lekko słony, odrobinę pikantny, przyjemnie ożywczy, apetycznie chrupki. Doskonale sprawdzi się pokrojony w słupki, z dodatkiem hummusu albo lekkiego, czosnkowego dipu. Jest też świetną bazą soków, sałatek, zup oraz pożywnych dań obiadowych, szczególnie w połączeniu z innymi superfoods. Dzisiaj podpowiemy wam, jak skutecznie wprowadzić je do swojej diety i na co zwrócić uwagę w komponowaniu zdrowych posiłków. Gotowi? W takim razie wyruszamy w kolejną kulinarną podróż z selerem naciowym – tym razem tropem najzdrowszych warzyw, owoców, nasion i orzechów z całego świata!
(NIE)ZWYCZAJNE WARZYWA
Podróż zaczynamy od niepozornego, a jednak zupełnie niezwykłego buraka. Dobrze znany w Polsce burak czerwony wywodzi się bowiem od uprawianego tysiące lat temu na Bliskim Wschodzie buraka dzikiego. Pierwsze wzmianki o nim odkryto już w starożytnych babilońskich pismach, buraka ceniono również w antycznej Grecji i Rzymie. Nic zresztą dziwnego – to prawdziwa skarbnica ważnych dla zdrowia składników, w tym na przykład witamin A, C i B, beta-karotenu, wapnia, manganu, fluoru, a także rzadko występujących w roślinach rubidu i cezu. Dzięki nim burak korzystnie wpływa na funkcjonowanie ludzkiego organizmu na wielu poziomach: wzmacnia układ krwionośny, chroni serce, wspomaga wątrobę, działa niczym naturalny, zdrowy doping, zwiększa wydolność tlenową i dodaje energii do działania. My najbardziej lubimy go w nowoczesnym wydaniu, na przykład z kaszą i kurczakiem albo w wersji wege z makaronem.
Burak dobrze sprawdzi się też w śniadaniowym, lekkim wrapie. W tym przepisie łączymy go nie tylko z selerem naciowym, ale i ciecierzycą, czyli kolejnym superfoods, na które koniecznie powinniście zwrócić uwagę. Ciecierzyca, nazwana również cieciorką albo grochem włoskim, przybyła do nas z Bliskiego Wschodu tak samo jak burak – i tak samo jak on ma szerokie właściwości prozdrowotne. Za sprawą wysokiej jakości roślinnego białka, błonnika pokarmowego, węglowodanów, witamin, minerałów oraz steroli roślinnych ciecierzyca pomaga w utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi, neutralizuje szkodliwe działanie wolnych rodników, zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu drugiego i choroby niedokrwiennej serca. W kuchni bliskowschodniej serwuje się ją nie tylko na śniadanie, ale też na obiad, na przykład w pożywnej zupie, doprawionej w stylu marokańskim: korzennym szafranem, świeżym imbirem, ziołową kolendrą, słodkim cynamonem. Na kolację z kolei polecamy wege shoramę z ciecierzycy w towarzystwie sezamowego sosu i lekko pikantnej surówki z selera naciowego.
MOC UKRYTA W OWOCACH
Wśród wartych zainteresowania superfoods znajdziemy nie tylko warzywa, ale też owoce – zwłaszcza jagodowe. To jedne z najsilniejszych przeciwutleniaczy. Niczym naturalna tarcza chronią nas przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi i chorobami cywilizacyjnymi. Poprawiają odporność, zmniejszają stres antyoksydacyjny, działają przeciwzapalnie, przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo. Co ciekawe, występują właściwie na każdym kontynencie: w Ameryce Północnej popularne są borówki, w Ameryce Południowej jagody camu camu oraz acai, w Azji jagody goji, w Europie – swojskie maliny, jeżyny, porzeczki, żurawina, truskawki oraz poziomki. Świetnie sprawdzą się w koktajlu, zdrowych domowych lodach, zielonych gofrach z selerem naciowym i różnego rodzaju sałatkach.
Innym owocowym superfoods, które pasuje zarówno do słodkich, jak i wytrawnych dań jest pochodzące z Ameryki Środkowej awokado. Jego kremowe, zielone wnętrze skrywa całe mnóstwo witamin i minerałów, w tym między innymi antyoksydanty, lipidy, kwas foliowy oraz zdrowe kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, które odpowiadają za prawidłowy rozwój komórek nerwowych i hamowanie zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Maślane, lekko orzechowe w smaku awokado wspaniale komponuje się z wyrazistym selerem naciowym, czego dowodem niech będzie nasz przepis na proste, a przy tym efektowne i eleganckie croissanty śniadaniowe. Na obiad polecają się wam meksykańskie tacos z guacamole, na kolację sałatka z krewetkami w stylu kreolskim, na deser zaś – naturalnie słodki krem z awokado, selerem naciowym, daktylami, bananami i kakao. O tym ostatnim opowiemy wam więcej już za chwilę.


NASIONA I ORZECHY NA ZDROWIE
Ostatnią, ale nie mniej ważną kategorią superfoods, z którą chcielibyśmy was dzisiaj zapoznać, są różnego rodzaju nasiona oraz orzechy. To właśnie one całkiem dosłownie noszą w sobie zalążek nowej rośliny, a zatem i wszystkiego, co jest potrzebne do kiełkowania, wzrastania i zdrowego rozwoju. Są źródłem błonnika, łatwo przyswajalnego białka, zdrowych dla serca tłuszczy, witamin, mikro- oraz makroelementów. Dla przykładu: znane i cenione już przez Azteków nasiona chia mają osiem razy więcej kwasów omega niż dziki łosoś, sześć razy więcej wapnia niż mleko i trzy razy więcej żelaza niż szpinak.
Inne nasiona w niczym nie ustępują chia. Obecny w siemieniu lnianym błonnik usprawnia pracę układu trawiennego. Nasiona babki płesznik i babki lancetowatej działają jak naturalny prebiotyk. Nazywana „matką zbóż” i „złotem Inków” komosa ryżowa jako jedna z niewielu roślin na świecie zawiera pełną pulę aminokwasów, wykorzystywanych do budowy białek mięśniowych. Orzechy są bogate w fitosterole i bioaktywne związki chemiczne. Kakao z kolei, zwłaszcza to w surowej formie, zawiera ponad trzysta ważnych składników odżywczych, w tym między innymi kwasy tłuszczowe, metyloksantyny, aminokwasy i polifenole. W efekcie kakao ma działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, a także antyoksydacyjne oraz antyapoptyczne, co oznacza, że spowalnia proces degeneracji i rozpadu komórek.
Dobrze się więc składa, że surowe kakao, nasiona i orzechy możecie łatwo włączyć do swojej diety – na przykład jako dodatek do porannej owsianki, jogurtu z muesli albo ulubionego smoothie. Nasiona i orzechy są też idealnym uzupełnieniem różnego rodzaju warzywnych pasztetów, wytrawnych muffinów i sałatek. My szczególnie zachęcamy was do spróbowania chrupiącej sałatki z selerem naciowym, jabłkiem, żurawiną i orzechami włoskimi. To przepis inspirowany klasyczną nowojorską sałatką Waldorf, tyle że w dużo lżejszym (i według nas smaczniejszym) wydaniu. Majonez zastępujemy w nim bowiem słodko-kwaśnym dressingiem z dodatkiem miodu i maku. Bez zmian pozostaje za to rdzeń – pikantny seler naciowy, słodkie jabłko, wytrawne orzechy, prawdziwa pełnia zdrowia.
BAZA PRZEPISÓW Z SELEREM NACIOWYM I INNYMI SUPERFOODS
To oczywiście nie wszystkie warte uwagi superfoods – i nie wszystkie pyszne przepisy z selerem naciowym w roli głównej. Po więcej zapraszamy na naszego Facebooka. Znajdziecie na nim przepisy z całego świata, idealne na śniadanie, obiad, kolację, lunch do pracy, przekąskę do filmu, na większy i mniejszy apetyt, przede wszystkim zaś – na zdrowie.
Smacznego!

ŹRÓDŁA:
- Polska super żywność – jak zastąpić egzotyczne produkty polskimi?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/polska-superzywnosc/
- Seler naciowy – dlaczego warto po niego sięgać?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/seler-naciowy-dlaczego-warto-po-niego-siegac/
- Seler – warzywo, które warto pokochać. Właściwości i wartości odżywcze, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/seler/
- Burak zwyczajny, czyli bomba zdrowotna na wyciągnięcie ręki, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/burak-zwyczajny/
- Burak i jego dobroczynne działanie, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/burak-i-jego-dobroczynne-dzialanie/
- Jagodowa sztafeta – 11 powodów, dla których warto pokochać owoce jagodowe, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/jagodowa-sztafeta-owoce-jagodowe/
- Awokado, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/awokado/
- Nasiona chia, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/nasiona-chia/
- Komosa ryżowa. Jak wpływa na zdrowie?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/komosa-ryzowa/
- Kakao a zdrowie – najnowsze badania, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/kakao-a-zdrowie-najnowsze-badania/
- Orzechy – lek na otyłość?, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/zdrowe-odchudzanie/orzechy-lek-na-otylosc/
- Zalety jedzenia orzechów. Jak orzechy wspierają zdrowie, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/korzysci-zdrowotne-jedzenia-orzechow/.
Wartości odżywcze poszczególnych produktów:
- Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, pod red. prof. dr hab. H. Kunachowicz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Serwis Food Data Central, https://fdc.nal.usda.gov/.