Klasycznie, domowo, jak u babci, a przy tym lekko, zdrowo, odważnie, trochę inaczej niż zawsze. Dzisiaj mamy dla was nie lada gratkę – tradycyjne przepisy kuchni polskiej w nowym, odświeżonym wydaniu, z mnóstwem warzyw oraz selerem naciowym w roli głównej. Przygotujcie się na prawdziwą eksplozję smaków i aromatów!
CZY KUCHNIA POLSKA JEST ZDROWA?
Tradycyjna kuchnia polska najczęściej kojarzy się z dość kalorycznymi, tłustymi potrawami – takimi jak schabowy, mielony, karkówka, zrazy, golonka, zawiesiste sosy czy ciężkostrawne dania mączne. Ma nam jednak do zaoferowania o wiele więcej. Przede wszystkim – unikatowe połączenie różnorodnych tradycji kulinarnych. Z jednej strony składają się na nią smaki typowe dla Europy Zachodniej, z drugiej – silne inspiracje wschodem, zwłaszcza kuchniami rusińską, tatarską i turecką. Wszystko to razem tworzy niepowtarzalny charakter tradycyjnych potraw, dostosowanych do pór roku, cyklu natury, sezonowych warzyw i owoców. To właśnie dzięki nim kuchnia polska może być prawdziwie zdrowa i smaczna.
Dla przykładu: chętnie wykorzystywana w tradycyjnych przepisach marchew jest źródłem beta-karotenu, flawonoidów, mikro- oraz makroelementów. Za ich sprawą marchew reguluje pracę żołądka, poprawia metabolizm, utrzymuje w dobrym stanie wątrobę. Pełne pektyn buraki i botwina skutecznie obniżają poziom cholesterolu. Pomidor, papryka, bakłażan i inne warzywa psiankowate wymiatają z komórek wolne rodniki, spowalniają proces starzenia się organizmu, neutralizują szkodliwe produkty przemiany materii. Dyniowate chronią przed nowotworami, wzmacniają wzrok, wspomagają odchudzanie. Krzyżowe (czyli różnego rodzaju kapusty, kalafior, brokuł, brukselka) niwelują stres oksydacyjny. Z kolei nasiona roślin strączkowych (bób, soczewica, ciecierzyca, soja, fasola, groch) są bogate w białko, węglowodany i wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Jeszcze więcej prozdrowotnych właściwości ma seler naciowy. Zazwyczaj wiązany z kuchnią śródziemnomorską i cieplejszymi krajami, w rzeczywistości świetnie odnajduje się na polskim gruncie. Latem z powodzeniem uprawia się go lokalnie, w polskich gospodarstwach, skąd po zbiorach trafia na półki większości popularnych sklepów. Warto na stałe włączyć go do swojego jadłospisu, jest bowiem źródłem między innymi witamin A, C i E, witamin z grupy B, przeciwutleniaczy, żelaza, magnezu oraz potasu. Dzięki temu ostatniemu seler naciowy reguluje komórkowe pH, przywraca równowagę kwasowo-zasadową, wspiera funkcjonowanie układów nerwowego i mięśniowego. Ma też korzystny wpływ na serce – obniża ciśnienie krwi, zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób naczyniowych, zawałów i udarów. Działa przeciwzakrzepowo, przeciwzapalnie, a nawet przeciwnowotworowo. Jego wyrazisty, lekko słony, odrobinę pieprzny smak doskonale komponuje się z tradycyjnymi potrawami kuchni polskiej – podkreśla ich charakter, odświeża, dodaje pikanterii. Nie musicie jednak wierzyć na słowo. Sprawdźcie nasze przepisy i zobaczcie, jak pyszna, a przy tym smaczna może być tradycyjna kuchnia polska.
(NIE TYLKO) TRADYCYJNE POLSKIE ZUPY
Jednym z najbardziej charakterystycznych, a przy tym najzdrowszych elementów tradycyjnej kuchni polskiej jest zupa – jedzona na śniadanie, pierwsze danie, obiad, a nawet kolację. Czasami przygotowuje się ją na mleku (na przykład z kluseczkami, makaronem, kaszą manną, na słodko albo słono), innym razem na bazie mięsa, grzybów, owoców albo warzywnego bulionu. Zatrzymajmy się na chwilę przy tej ostatniej opcji. Tak się bowiem składa, że mamy dla was prosty przepis na bulion w stylu zero waste. Wykorzystujemy w nim obierki warzyw korzeniowych, nać selera, końcówkę kapusty, innymi słowy to, co akurat zalega nam w lodówce. Chociaż równie dobrze sprawdzą się całe warzywa – pamiętajcie tylko, żeby gotować je powoli, na małym ogniu, do miękkości. W efekcie bulion będzie głęboki w smaku, esencjonalny, bardzo aromatyczny, idealny jako samodzielny posiłek albo podstawa dla jednej z typowych, tradycyjnych polskich zup.
Bulion przyda się wam na przykład do zupy kapuścianej. Poza nim będziecie potrzebować jeszcze trochę nowalijek, główkę młodej kapusty, marchewkę, seler naciowy, cebulę, a do podania – łyżkę kwaśnej śmietany i świeże zioła. W ten sposób powstanie danie wyraźnie nawiązujące do tradycyjnego kapuśniaka, a przy tym zupełnie inne, bardzo lekkie, wiosenne i zdrowe. W podobny sposób odświeżamy klasyczne przepisy na zupę marchewkową doprawioną we wschodnim stylu, kartoflankę, żurek oraz barszcz z uszkami.
Z kolei na nadchodzące upały szczególnie polecamy chłodnik z botwiny, czyli liści i gałązek na pewno dobrze wam znanego buraka ćwikłowego. Poza wspomnianymi wyżej pektynami, w burakach i botwinie znajdziecie również działającą przeciwzapalnie saponinę, wspomagający pracę układu nerwowego kwas alfa-linolenowy, wapń dla zdrowych kości, magnez na lepszą pamięć oraz dodający energii fosfor. Do tego wszystkiego botwina smakuje wyśmienicie, dużo łagodniej od buraków, odrobinę słodko, troszkę kwaskowato. W połączeniu z selerem naciowym tworzy zupę wprost idealną na tradycyjne pierwsze danie.
DRUGIE DANIE W NOWEJ WERSJI
Z kolei na drugie danie zaserwujemy wam prawdziwą polską klasykę: młode ziemniaczki z koperkiem, zestaw surówek i kotlety. Tyle że zamiast kalorycznego schabowego albo ciężkostrawnego mielonego będą to kotlety z bobu. Całkowicie roślinne, pożywne, pełne wysokowartościowego białka, błonnika, sodu, żelaza, magnezu, miedzi i folianów. Ich przyrządzenie jest bajecznie proste. Wystarczy zblendować ugotowany i obrany bób, dodać drobno posiekane zioła, liście selera naciowego, mąkę z ciecierzycy, przyprawić do smaku na przykład kminem, kolendrą oraz chilli. Z tak przygotowanej masy należy wyrobić niewielkie kotleciki i usmażyć je z dwóch stron na piękny, złoty kolor. Gotowe!
Równie szybko i łatwo przyrządzicie nasze super zdrowe wegetariańskie kotleciki z kaszy jęczmiennej oraz kotlety z sera żółtego z sosem tatarskim. Najlepiej smakować będą w towarzystwie świeżych surówek – na przykład z kalarepy, rzodkiewek i selera naciowego.
TRADYCYJNE POLSKIE POTRAWY – NA OBIAD I NIE TYLKO
Macie apetyt na więcej? Dobrze się składa, bo kuchnia polska to nie tylko różnego rodzaju kotlety, ale też całe mnóstwo innych fantastycznych potraw. Jedną z tych najpopularniejszych i najczęściej kojarzonych z Polską za granicą są pierogi. Gotowane na wodzie, podsmażone i pieczone, lepione z ciasta pszennego albo drożdżowego, czasami nadziewane na słodko, innym razem na słono, na przykład ziemniakami, kaszą, twarogiem, grzybami, mięsem, warzywami, po prostu tym, na co akurat macie ochotę. My na przykład przygotowaliśmy pierogi z młodym groszkiem cukrowym, selerem naciowym oraz cebulką szalotką. W ten sposób klasyczna, mączna, dość ciężkostrawna potrawa zyskała zupełnie nowy wymiar. Idąc dalej tym tropem, odświeżyliśmy i zazieleniliśmy również przepisy na naleśniki i wytrawne racuchy, wychodzimy bowiem z założenia, że im więcej warzyw, tym lepiej.
Dobrze widać to w naszym przepisie na roślinne gołąbki. Tradycyjne nadzienie ze smażonego, ciężkostrawnego mięsa wieprzowego zastąpiliśmy w nich aromatyczną, rozpływającą się w ustach ciecierzycą. Ta zaś jest doskonałym źródłem białka, węglowodanów złożonych oraz antyoksydantów. Jej delikatny, kremowy, lekko orzechowy smak świetnie komponuje się z chrupkością i intensywnością selera naciowego. Jesteśmy więc przekonani, że bezmięsne gołąbki przypadną do gustu nie tylko wegetarianom. Podobnie jak nasza wariacja na temat staropolskiego bigosu oraz roślinnego gulaszu z marchewek.
BAZA PRZEPISÓW Z SELEREM NACIOWYM
Więcej przepisów inspirowanych tradycją znajdziecie na naszym selerowym Facebooku – sprawdzą się na co dzień i od święta, na śniadanie, obiad, kolację, na dobre samopoczucie, więcej energii i całe mnóstwo zdrowia. Spróbujcie – i przekonajcie się sami.
ŹRÓDŁA:
- Polska superżywność. Superściągawka – jak zastąpićegzotyczne produkty polskimi?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/polska-superzywnosc/
- Warzywa sezonowe – wykorzystaj je dla zdrowia i klimatu, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/warzywa-sezonowe/
- Owoce i warzywa sezonowe: zalety ich spożywania, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/owoce-i-warzywa-sezonowe-zalety-ich-spozywania/
- Zupy w diecie – jak wkomponować je w menu?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/zupy-w-dietetyce-jak-wkomponowac-je-w-menu/
- Seler naciowy – dlaczego warto po niego sięgać?, Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/seler-naciowy-dlaczego-warto-po-niego-siegac/.
Wartości odżywcze poszczególnych produktów:
- Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, pod red. prof. dr hab. H. Kunachowicz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Dietetycy – specjalistyczny portal dla dietetyków, https://dietetycy.org.pl/
- Serwis Food Data Central, https://fdc.nal.usda.gov/.