Zakupy i przechowywanie w duchu zero waste – porady, wskazówki, przepisy z selerem naciowym

Nowy rok to dobry moment na zmiany – na przykład w kuchni. Jeżeli chcecie kupować mniej i bardziej odpowiedzialnie, nie marnować jedzenia, ograniczyć plastik, zadbać o zdrowie, dobrze trafiliście. Dzisiaj przygotowaliśmy dla was zbiór praktycznych wskazówek, porad oraz przepisów z selerem naciowym, dzięki którym łatwo wejdziecie w nowy rok w stylu zero waste.

ZERO WASTE W KUCHNI – CZYLI O CO WŁAŚCIWIE CHODZI?

Wielu osobom zero waste kojarzy się negatywnie: z jedzeniem resztek, wybieraniem przeterminowanych produktów, radykalnym ograniczeniem śmieci, poczuciem winy, kiedy podczas zakupów sięgamy po coś zapakowanego w plastik. My chcielibyśmy wam zaproponować zupełnie inną perspektywę – bardziej otwartą, rozwijającą, przyjemną, bez oceniania i oskarżania. W zero weste nie chodzi bowiem o to, żeby być idealnym, ale żeby się starać, dbać o równowagę, podejmować świadome wybory, dobre dla nas, naszych najbliższych, ale też dla planety i środowiska naturalnego.

Zapytacie: dlaczego to takie ważne? Ponieważ według naukowców rocznie do oceanów trafia nawet osiem milionów ton plastiku. To tak, jakby co minutę do morza wjeżdżała ciężarówka plastikowych butelek, torebek, opakowań, innych śmieci. Na tym nie koniec. Wyrzucamy i marnujemy również tony jedzenia – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa szacuje, że każdego roku na świecie marnuje się prawie półtora miliarda ton żywności. W Polsce to około pięciu ton rocznie.

Z badań przeprowadzonych przez Instytut Ochrony Środowiska Państwowego Instytutu Badawczego oraz Szkolę Główną Gospodarstwa Wiejskiego wynika, że do naszych koszy na śmieci trafiają: odpadki z gotowania, pleśniejące pieczywo, warzywa i owoce. Wśród przyczyn wyrzucania (nierzadko wciąż jeszcze dobrego) jedzenia najczęściej wymienia się nieprzemyślane zakupy, przygotowywanie zbyt dużych posiłków, złe przechowywanie, psucie się produktów lub przeoczenie daty ich ważności. Dlatego przygodę z zero waste (a może i cały nowy rozdział w życiu) proponujemy rozpocząć właśnie od przyjrzenia się temu, jak robimy zakupy i jak przechowujemy jedzenie. Gotowi? Zaczynamy!

LISTA ZAKUPÓW Z SELEREM NACIOWYM

Zakupy zaczynamy od… dokładnego sprawdzenia zawartości lodówki i wszystkich kuchennych szafek. Zwykle mamy w nich o wiele więcej rzeczy niż potrzebujemy. Do sklepu wybieramy się na szybko, po pracy, głodni i zmęczeni, bez planu, pomysłu, konkretnego celu, wrzucamy więc do koszyka wszystko, co wpadnie nam w oko, „na zapas” i „na wszelki wypadek”, dublujemy artykuły spożywcze, nie patrzymy na składy i daty przydatności. W efekcie – marnujemy jedzenie, ale też energię, wodę oraz niezbędne w procesie produkcji surowce. Dlatego przed wyprawą do sklepu koniecznie zajrzyjmy w zapomniane kuchenne zakamarki, zróbmy porządek na półkach, zobaczmy, czego nam naprawdę brakuje i na tej postawie przygotujmy dokładną listę zakupów.

Na naszej zawsze znajduje się seler naciowy. To prawdziwe warzywo do zadań specjalnych, źródło między innymi witamin A, C i E, witamin z grupy B, magnezu, potasu oraz żelaza. Dzięki wysokiej zawartości folianów, antyoksydantów i poliacetylenów seler naciowy działa neuroprotekcyjnie. Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe oraz antybakteryjne. Regularnie spożywany hamuje rozwój wielu chorób cywilizacyjnych, na przykład miażdżycy, cukrzycy, udarów, zawałów serca, a nawet niektórych rodzajów nowotworów. Do tego wszystkiego smakuje wyśmienicie, lekko pikantnie, z charakterem.

Zwłaszcza w połączeniu z innymi warzywami i owocami. Według specjalistów z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego to właśnie one powinny stanowić podstawę wszystkich naszych posiłków. Najlepiej wybierać sezonowe, lokalne, z niewielkich gospodarstwach rolnych, osiedlowych ryneczków, ale też sprawdzonych supermarketów. Warto przy tym sięgać po te (pozornie) niedoskonałe, „brzydkie”, osamotnione, których nikt inny wziąć nie chce – krzywe marchewki, ziemniaki o dziwnych kształtach, obite jabłka, banany w czarne kropki. Czasem za duże, innym razem zbyt małe, pod względem smaku i wartości odżywczych niczym nie ustępują swoim bardziej foremnym kolegom. Wręcz przeciwnie – na przykład banany najlepsze są mocno dojrzałe, intensywnie żółte, czarno nakrapiane.

OPAKOWANIA W STYLU ZERO WESTE

Wybrane warzywa i owoce pakujemy ekologicznie, w stylu zero weste: do własnych woreczków, siateczek wielokrotnego użytku oraz materiałowych toreb. W miarę możliwości unikamy za to foliówek – te bowiem rozkładają się nawet przez czterysta pięćdziesiąt lat! W sklepach znajdziemy za to poręczne woreczki ze sznurków, sami też możemy uszyć podobne w domu – na przykład ze starych firanek. Takie firankowe woreczki nie dodają warzywom i owocom wagi, łatwo się piorą, a przy tym wyglądają bardzo estetycznie.

Jeżeli chcecie jeszcze bardziej ograniczyć plastik w życiu – i kuchni – koniecznie zwracajcie uwagę na opakowania. Te papierowe i kartonowe łatwiej zutylizować, szklane – wykorzystać ponownie, na przykład na domowe przetwory. Coraz więcej sklepów, zwłaszcza tych mniejszych, osiedlowych, z żywnością ekologiczną, umożliwia też kupowanie kasz, makaronów, ryżu, innych sypkich produktów na wagę, do własnego opakowania. Może w waszej okolicy działa właśnie taki sklepik?

DATA WAŻNOŚCI MA ZNACZENIE

Bez względu jednak na to, jakie opakowanie wybierzecie, pamiętajcie, żeby sprawdzić datę ważności produktu. Według raportu Federacji Polskich Banków Żywności aż 42 proc. Polaków zdarza się ją przeoczyć. Wielu z nas (62 proc.) nie ma też pewności, czy dobrze interpretuje informacje umieszczane na opakowaniach. Jak się okazuje, jest bowiem znacząca różnica pomiędzy formułkami „należy spożyć do” oraz „najlepiej spożyć przed”. Tę pierwszą znajdziemy między innymi na: mleku, jego przetworach, świeżym mięsie, wędlinach, gotowych daniach. To produkty ze swej natury mnie trwałe, bardziej podatne na działania drobnoustrojów, fermentację i pleśń. Po terminie określonym przez producenta mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Drugą formułką oznaczane są na przykład na oleje, makarony, kasze, słone i słodkie przekąski, konserwy, dżemy czy marynaty. „Najlepiej spożyć przed” oznacza w tym wypadku datę minimalnej trwałości, czyli okres, przez który mamy zagwarantowaną najwyższą jakość produktu. Po tym terminie krakersy mogą być mniej chrupkie, groszek w puszce odrobinę ciemniejszy, a makaron – bardziej łamliwy. Nadal jednak będzie można go bezpiecznie zjeść. Oczywiście pod warunkiem, że był odpowiednio przechowywany.